محافظت از اسرار تجاری در قراردادها

امروزه در اکثر کسب و کارها مالکیت فکری و دارایی های معنوی با ارزش بالای اقتصادی وجود دارد به خصوص در کسب وکارهای نوپا یا استارتاپ ها این ارزش به مراتب مهم تر می شود. برخی از این دارایی های معنوی از طریق قوانین خاص قابل حمایت است. شما می توانید با ثبت علامت تجاری از آن حمایت نکنید و مانع سو استفاده دیگران از این علامت ثبت شده تان شوید. نهاد اسرار تجاری یک رژیم حقوقی است جهت حمایت از روابط و مناسبات مبتنی بر مسوولیت ناشی از اعتماد. باید بدانید که حفظ اسرار برای تجارت و کسب وکار ها ابزاری مشروع و قانونی محسوب می شود.

ما در این مطلب به لزوم محافظت از اسرار تجاری در قراردادها می پردازیم.

اسرار تجاری چیست؟ چه مصادیقی دارد؟

اسرار تجاری شامل اطلاعاتی است که به شرکت در برابر رقبا مزیت رقابتی می دهد. اسرار تجاری با دیگر روشهای قانونی مالکیت معنوی قابل حمایت نمی باشد. این اطلاعات در جایی ثبت نمی شود. تا زمانی ارزشمند است که در دسترس عموم قرار نگرفته باشد. حفاظت از اسرار تجاری تا زمانی است که برای کسی افشا نشده باشد . بر خلاف سایر روشهای حمایت از مالکیت معنوی اسرار تجاری محدودیت زمانی نداشته و تا ابد می تواند به صورت یک راز حفظ شود.

اسرار تجاری یا راز تجاری به اطلاعاتی گفته می شود که شخص دارنده اطلاعات قصد ندارد رقیبان از آن اسرار مطلع شوند.

هر چیزی که از ارزش اقتصادی مستقلی برای شرکت برخوردار است می تواند در دسته اسرار تجاری قرار بگیرد. مثل:

• روش ها، الگوها و فرمول ها
• اختراعات جدیدی که هنوز به ثبت نرسیده است.
• تکنیک های بازاریابی منحصر به فرد شرکت
• روش های تولید
• اطلاعات مشتریان شرکت
• سورس برنامه های نرم افزاری

بررسی اسرار تجاری طبق قوانین ایران

یکی از قوانینی که در آن صحبت از اسرار تجاری شده است اساسنامه شرکت ملی نفت ایران مصوب ۱۳۳۱ می باشد. در بند ۹ ماده ۴ آن به شرکت ملی نفت ایران اجازه داده شده است برای «به دست آوردن اسرار و اطلاعات محرمانه ، از طریق خریداری یا طرق قانونی دیگر» اقدام نماید.

به جز این مواد پراکنده و نظایر آن فقط در قانون تجارت الکترونیک مصوب 1382 به صراحت در ماده ۶۵ اسرار تجاری تعریف شده است و در ماده ۶۴ همان قانون «تحصیل غیر قانونی اسرار تجاری و اقتصادی بنگاه ها و موسسات برای خود یا افشای  آن برای اشخاص ثالث در محیط الکترونیکی » را جرم انگاری نموده و در ماده ۷۵ همان قانون برای متخلفان مجازات حبس و جزای نقدی در نظر گرفته است.

قانون تجارت الکترونیکی در ماده ۶۵ اسرار تجاری را به این صورت تعریف کرده است :« اسرار تجاری الکترونیکی « داده پیام»ی است که شامل اطلاعات، فرمول ها، الگوها، نرم افزارها و برنامه ها، ابزار و روش ها، تکنیک ها و فرایندها، تالیفات منتشر نشده، روش های انجام تجارت و داد و ستد، فنون، نقشه ها و فراگردها، اطلاعات مالی، فهرست مشتریان، طرح های تجاری و امثال اینها است که به طور مستقل دارای ارزش اقتصادی بوده و در دسترس عموم قرار ندارد و تلاش های معقولانه ای برای حفظ و حراست از آنها انجام شده است.»

محافظت از اسرار تجاری در قراردادها

دغدغه بسیاری از صاحبان کسب وکار و فعالان اقتصادی، این است که هنگام استخدام هر کارمند جدید، خطر از دست دادن اطلاعات ارزشمند و کلیدی در انتظارشان است. به همین خاطر بسیاری از کارفرمایان، اشخاص کمتری استخدام می کنند زیرا تضمینی برای اینکه شرکا یا طرفین قرارداد از مفاد توافقات خود تخطی نکنند وجود ندارد.
برای شرکت های دانش بنیان که مبتنی بر حمایت های مالکیت فکری حق اختراع اداره می شوند، نهاد حفظ اسرار، بخشی حیاتی از فرآیند نوآوری محسوب می شود؛ زیرا اکثر قوانین و مقررات راجع به اختراعات، شرط نوآوری مطلق را ضروری می شمارند و این بدان معناست که تا روزی که تقاضانامه ثبت اختراع تقدیم مرجع ثبت می گردد، اختراع مربوطه باید به طور کامل از هرگونه افشای عمومی حفاظت و حمایت شود.

چگونه صاحبان کسب وکار می توانند از اسرار تجاری حفاظت کنند؟

شیوه تولید محصول، راهکارهای پیاده سازی ایده ها، برنامه ریزی برای گسترش خدمت و محصول، اطلاعات مربوط به توسعه کسب وکار، روش های بازاریابی از جمله اسرار تجاری است که افشای آن ممکن است ضررهای زیادی به یک مجموعه وارد کند. بسته به نوع اسرار تجاری، روش های گوناگونی برای تامین امنیت آن وجود دارد از جمله :

• محدود کردن دسترسی کارمندان به این اطلاعات و قراردادن اطلاعات در اختیار اشخاصی که به آن نیاز دارند
• آموزش اشخاص و کارمندان مبنی بر اینکه این اطلاعات جزو اسرار تجاری شرکت است در زمانی که با این اطلاعات کار می کنند
• امضای قرارداد محرمانگی و عدم رقابت با کارمندان مرتبط با این اطلاعات

دو ویژگی عمومی نبودن اطلاعات و حفاظت معقولانه از اطلاعات دارای اهمیت زیادی است. زمانی که اطلاعات به صورت عمومی موجود باشد کسی نمی تواند ادعای انحصاری بودن آن را بکند. هرگاه خود شخص از اطلاعات محرمانه خود حفاظت نکند نمی تواند از جامعه انتظار حمایت از این اطلاعات را داشته باشد.

آیا تاکنون از اسرار تجاری اطلاعات محرمانه کسب وکار خود در قالب تنظیم قرارداد حفاظت کرده اید؟ .

تنظیم قرارداد برای حفاظت از اسرار تجاری را جدی بگیرید!

هنگام بروز مشکل میان دارنده اسرار تجاری و اطلاعات محرمانه با شخصی که در جریان این اطلاعات قرار گرفته بوده است، استناد به قراردادهای محرمانگی و عدم افشا با کارمندان شرکت اولین دفاعی است که در دادگاه ها مطرح می شود و در پیروزی مدعی نقش بازی می کند.

البته شرکت ها باید اطمینان حاصل کنند سیاست های آنها در حفظ محرمانگی اعمال می شود؛ بدین صورت که یا کارمندان باید به هنگام ترک شرکت اسناد و مدارک محرمانه را بازگردانند یا اجازه ندهند هیچ کارمند و شخص ثالثی به اطلاعات حساس و فرمول ها دسترسی کامل پیدا کند.

به همین خاطر یکی از مهم ترین و حرفه ای ترین اقداماتی که باید در مسیر حفظ اسرار تجاری شرکت یا محصول اختراعی تان انجام دهید این است که قرارداد محرمانگی را با طرف خود تنظیم کنید. !

در مورد اسرار تجاری در قراردادها نیاز به راهنمایی دارید؟

دانستیم که اسرار تجاری از مباحثی است که هم با حقوق مالکیت های فکری مرتبط است و هم با حقوق رقابت در ارتباط است. بسته به شرایط و نوع رابطه میان دارنده اطلاعات محرمانه و دیگران، حمایت از اسرار تجاری به طرق مختلفی صورت می گیرد که مهم ترین آن استفاده از قراردادهای محدود کننده از قبیل:
قرارداد محرمانگی اطلاعات چیست؟ چه مفادی در این قرارداد باید رعایت شود؟ و
قرارداد محرمانگی یک جانبه و
مزایای محرمانگی اطلاعات در داوری تجاری بین­ المللی

می باشد.